ในหน้าประวัติศาสตร์จีนอันแสนยาวนาน มีการเปลี่ยนแปลงราชวงศ์ รวมถึงชนชั้นปกครองหลายต่อหลายครั้ง จนเกิดสำนวน “改朝换代” (gǎi cháo huàn dài) ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนจากราชวงศ์เก่าสู่ราชวงศ์ใหม่ เมื่อเปลี่ยนราชวงศ์ ก็เท่ากับเปลี่ยนตระกูลผู้ปกครอง แล้วมีตระกูลใดบ้างที่เคยได้ครองแผ่นดินจีน?
“三叠字” (Sān dié zì ซันเตี๋ยจื้อ) หรือ “อักษรซ้อนสาม” หมายถึง อักษรที่ประกอบขึ้นด้วยตัวอักษรที่เหมือนกัน 3 ตัว เพื่อสร้างความหมายใหม่ที่เฉพาะเจาะจง
ในช่วงเปลี่ยนผ่านจากราชวงศ์ถัง (唐 ค.ศ. 618–907) สู่การสถาปนาราชวงศ์อู่โจว (武周 ค.ศ. 690–705) พระจักรพรรดินีนาถบูเช็กเทียน (武则天 อู่เจ๋อเทียน ค.ศ. 624–705) ได้ทรงประดิษฐ์และปรับปรุงอักษรจีนราว 18 ตัวอักษร อักษรเหล่านี้มีทั้งสร้างสรรค์ขึ้นใหม่และดัดแปลงจากตัวอักษรโบราณ โดยมีชื่อเรียกว่า “อักษรเจ๋อเทียน” (则天文字)
เมื่อกล่าวถึง “จอมยุทธ์” คอนิยายกำลังภายในหลายท่านคงทึกทักว่ามีแต่ในโลกแห่งจินตนาการ ทว่าในโลกแห่งความเป็นจริงนั้น ก็ปรากฏยอดนักสู้ผู้มีฝีมือลือเลื่องไปทั่วแผ่นดินจีนเช่นกัน และชื่อเสียงเรียงนามของ “หวงเฟยหง” (黃飛鴻 ค.ศ. 1847 หรือ 1856–1925) ย่อมจะอยู่ในความคิดคำนึงของผู้คนเป็นอันดับต้นๆ อย่างแน่นอน
"บันทึกรักปิ่นม่วง" เป็นบทงิ้วคุนฉี่ว์ที่แต่งขึ้นในสมัยราชวงศ์หมิง โดยนักเขียนบทละครชาวเมืองหลินชวน มณฑลเจียงซี นามทังเสี่ยนจู่ ดัดแปลงโครงเรื่องและเนื้อเรื่องจาก "ตำนานฮั่วเสี่ยวอี้ว์" ที่แต่งโดยเจี่ยงฝางและเป็นบทละครจ๋าจี้ว์ ซึ่งมีอยู่เดิมในสมัยราชวงศ์ถัง ตำนานทั้งสองเรื่องพรรณนาความรักของบุคคลที่มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์อย่างหลี่อี้ กวีและขุนนางผู้ใหญ่ กับหญิงสาวนามฮั่วเสี่ยวอี้ว์
เสี่ยวเอ้อร์” (小二) หมายถึง บริกรเพศชายตามโรงเตี๊ยม โรงน้ำชา หรือศาลาพักม้า โดยรูปศัพท์ คำว่า “เสี่ยวเอ้อร์ จะแปลว่า “ลำดับที่สอง” ซึ่งดูแล้วก็ไม่น่าจะมีอะไรเกี่ยวข้องกับบริกรเลย แต่การเรียกขานเช่นนี้ก็เนื่องมาแต่จีนสมัยโบราณ การเรียกชื่อเสียงเรียงนามจะมีใช้กันก็แต่ในหมู่ขุนนางและชนชั้นสูงที่มีการศึกษาเท่านั้น
สืบเนื่องจากจดหมายข่าวอาศรมสยาม-จีนวิทยา ฉบับประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ลำดับที่ 250 (เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2566) ได้นำเสนอบทความเรื่อง ‘ถอดรหัสความหมายมงคลชื่ออาหารจีน’ เนื้อหาตอนต้นของบทความมีการอ้างถึงสำนวนจีน ‘民以食为天’ ซึ่งแปลเป็นภาษาไทยไว้ว่า ราษฎรถือว่าปากท้องสำคัญเทียมฟ้า ในเวลาต่อมา อาจารย์ถาวร สิกขโกศล ผู้เชี่ยวชาญด้านจีนศึกษาได้กรุณาให้คำแนะนำเกี่ยวกับสำนวนจีนดังกล่าวว่า หมายถึง 'ราษฎรดำรงอยู่ได้ด้วยอาหาร' เพราะอักษร 天 tiān (เทียน) มีหลายความหมาย มิได้แปลว่า ‘ฟ้า’ เพียงอย่างเดียว
ปัจจุบัน แม้ “ระบบการสอบคัดเลือกข้าราชการแบบเคอจี่ว์” จะถูกยกเลิกมากว่า 100 ปีแล้ว แต่ระบบการสอบซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในองคาพยพของสังคมจีนสมัยโบราณนี้ก็ยังคงมีอิทธิพลและส่งผลกระทบต่อสังคมอย่างกว้างขวาง จนกลายเป็นกรณีศึกษาในวงวิชาการ นักวิชาการบางกลุ่มมองว่า การสอบเข้ารับราชการแบบเคอจี่ว์ เป็นต้นแบบของระบบการคัดเลือกบุคคลที่ใช้กันในปัจจุบัน
ในคติความเชื่อของจีน ‘มังกร’ (龙 lóng) เป็นสัตว์วิเศษที่แปลงร่างได้ บินขึ้นฟ้าได้ มุดลงดินหรือดำน้ำลึกได้ สามารถปรับตัวได้ในหลายสถานการณ์ มีอิทธิฤทธิ์เกี่ยวข้องกับฟ้าฝนน้ำและไฟ รวมถึงเป็นสัญลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์แทนอำนาจจักรพรรดิ ความสูงส่ง และเกียรติยศในวัฒนธรรมจีน นอกจากนี้ ศาสตร์ฮวงจุ้ยยังกำหนดให้ มังกรคราม (青龙 qīng lóng) เป็นสัตว์ประจำทิศตะวันออก มีสถานะเทียบเท่าเทพเจ้าในลัทธิเต๋า สามารถปัดเป่าความชั่วร้ายและพลังลบต่างๆ พร้อมนำมาซึ่งความเจริญรุ่งเรือง อายุยืนยาว โชคลาภวาสนาได้อีกด้วย
เคอจี่ว์ (科舉) หรือที่คนทั่วไปนิยมเรียกกันว่า “การสอบจอหงวน” (考狀元) คือการทดสอบความรู้ความสามารถด้วยการแข่งขันเพื่อคัดเลือกบัณฑิตชั้นยอดเข้าสู่ระบบราชการและแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งขุนนางโดยจักรพรรดิ แม้ว่าทุกวันนี้ระบบการสอบดังกล่าวจะถูกยกเลิกไปแล้ว แต่ก็ยังคงถือเป็นระบบการคัดเลือกเพื่อบรรจุบุคคลเข้ารับราชการที่สำคัญและหยั่งรากลึกในสังคมจีนมาอย่างยาวนาน
