“ชามตราไก่” อุปกรณ์เครื่องใช้ในครัวที่ชาวไทยคุ้นตากันดี ไม่เพียงเป็นเครื่องกระเบื้องเคลือบดินเผาที่เพิ่มความอิ่มเอมในการรับประทานอาหาร หรือสิ่งของประกอบฉากภาพยนตร์ หากแต่ยังเป็นอีกหนึ่งสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมจีนซึ่งบอกเล่าเรื่องราว ความคิด และความเปลี่ยนแปลงทางสังคมของชาวจีนหลายยุคหลายสมัย
“故劍情深” (gù jiàn qíng shēn) เป็นสำนวนจีนซึ่งใช้กันมาแต่โบราณ หากแปลตามตัวอักษร สำนวนนี้ย่อมมีความหมายว่า “กระบี่เล่มเก่าเก็บรักสลักใจ” ทว่าแท้จริงแล้ว คำว่า 故劍 (gù jiàn กระบี่เล่มเก่า) ในที่นี้มีความหมายโดยนัยว่า “ภรรยาคนแรกผู้เป็นที่รักยิ่ง”
เมื่อเอ่ยถึง ศิลปะการตัดกระดาษ (剪紙藝術) ภาพที่ผู้คนมักนึกถึงคือลายฉลุบนกระดาษสีแดงอันประณีต บรรจง และคงเอกลักษณ์แบบตะวันออก เป็นศิลปะพื้นบ้านซึ่งผ่านการสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่น และยังเป็นดั่งกระจกที่สะท้อนวิถีชีวิต วัฒนธรรม และจิตวิญญาณของประชาชนจีนในแต่ละยุคสมัย
ในหน้าประวัติศาสตร์จีนอันแสนยาวนาน มีการเปลี่ยนแปลงราชวงศ์ รวมถึงชนชั้นปกครองหลายต่อหลายครั้ง จนเกิดสำนวน “改朝换代” (gǎi cháo huàn dài) ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนจากราชวงศ์เก่าสู่ราชวงศ์ใหม่ เมื่อเปลี่ยนราชวงศ์ ก็เท่ากับเปลี่ยนตระกูลผู้ปกครอง แล้วมีตระกูลใดบ้างที่เคยได้ครองแผ่นดินจีน?
ที่ประเทศจีน หากผู้คนต้องการพูดกระทบกระเทียบพฤติกรรมการทำงานแบบเกี่ยงกัน ต่างฝ่ายต่างไม่ยอมทำเพราะเกรงว่าจะเสียเปรียบ จนขาดความปรองดองกัน มักอ้างภาษิตชาวบ้าน “หลวงจีนหนึ่งรูปตักน้ำมาดื่ม หลวงจีนสองรูปหาบน้ำมาดื่ม หลวงจีนสามรูปไม่มีน้ำจะดื่ม” (一個和尚挑水喝，兩個和尚抬水喝，三個和尚沒水喝。)
ในช่วงเปลี่ยนผ่านจากราชวงศ์ถัง (唐 ค.ศ. 618–907) สู่การสถาปนาราชวงศ์อู่โจว (武周 ค.ศ. 690–705) พระจักรพรรดินีนาถบูเช็กเทียน (武则天 อู่เจ๋อเทียน ค.ศ. 624–705) ได้ทรงประดิษฐ์และปรับปรุงอักษรจีนราว 18 ตัวอักษร อักษรเหล่านี้มีทั้งสร้างสรรค์ขึ้นใหม่และดัดแปลงจากตัวอักษรโบราณ โดยมีชื่อเรียกว่า “อักษรเจ๋อเทียน” (则天文字)
เมื่อกล่าวถึง “จอมยุทธ์” คอนิยายกำลังภายในหลายท่านคงทึกทักว่ามีแต่ในโลกแห่งจินตนาการ ทว่าในโลกแห่งความเป็นจริงนั้น ก็ปรากฏยอดนักสู้ผู้มีฝีมือลือเลื่องไปทั่วแผ่นดินจีนเช่นกัน และชื่อเสียงเรียงนามของ “หวงเฟยหง” (黃飛鴻 ค.ศ. 1847 หรือ 1856–1925) ย่อมจะอยู่ในความคิดคำนึงของผู้คนเป็นอันดับต้นๆ อย่างแน่นอน
มีนิทานพื้นบ้านหลายเรื่องที่เกี่ยวข้องกับชะตาชีวิตของหลิ่มไต่คิม (林大欽 หลินต้าชิน ค.ศ. 1511~1545) จอหงวนฝ่ายบุ๋นท่านเดียวในประวัติศาสตร์แต้จิ๋ว (潮州) และนิทานเหล่านี้ก็เป็นที่มาของสำนวนแต้จิ๋วบางสำนวน รวมถึงประเพณีต่างๆ ที่ถือปฏิบัติสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน
นับแต่ระบบการสอบคัดเลือกข้าราชการแบบเคอจี่ว์ เริ่มมีขึ้นในสมัยราชวงศ์สุย จนถึงการจัดสอบครั้งสุดท้ายในสมัยราชวงศ์ชิง ซึ่งกินระยะเวลาราว 1,300 ปี หากอ้างอิงตามหลักฐานประวัติศาสตร์ที่ยังคงเหลืออยู่ให้สืบค้น มีบัณฑิตผู้สอบได้จอหงวนทั้งหมด 592 คน หนึ่งในนั้น คือ “หลิ่มไต่คิม”
คำว่า “ลูกหมู” (豬仔) มาจากไหน มีที่มาอย่างไร เหตุใดจึงมีประเด็นโยงใยไปถึงการค้าแรงงานจีนไปต่างประเทศได้ แม้แต่ในปัจจุบันยังปรากฏคำว่า “ลูกหมู” หรือ “แก๊งลูกหมู” (豬仔帮) บนหน้าหนังสือพิมพ์ยามที่กล่าวถึงเหล่ามิจฉาชีพชาวจีน ซึ่งเป็นถ้อยคำที่แฝงไปด้วยความหมายเชิงลบและการดูถูกดูแคลน
