ศาลบรรพบุรุษฝอซาน: อัญมณีที่ทรงคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม
เรื่องโดย อรธิรา ชูกิจ
ภาพจาก https://www.sohu.com/a/771566652_117402
——เมืองฝอซาน (佛山) มณฑลกวางตุ้ง ประเทศจีน เป็นเมืองสำคัญที่ไม่เพียงมีชื่อเสียงในด้านการพัฒนาเศรษฐกิจ แต่ยังเปี่ยมไปด้วยประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมที่สืบทอดต่อกันมายาวนาน และสถานที่ที่กล่าวได้ว่าเป็นศูนย์รวมสถาปัตยกรรมหลิ่งหนาน ศิลปะพื้นบ้าน วัฒนธรรมจีนโบราณ ซึ่งสะท้อนความเจริญรุ่งเรืองของเมืองนี้ได้อย่างชัดเจน ก็คือ “ศาลบรรพบุรุษฝอซาน” (佛山祖庙)
เทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้
——ศาลบรรพบุรุษฝอซาน สร้างขึ้นในสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ (北宋 ค.ศ. 960–1127) ใช้เป็นที่บูชาเทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้ (玄天上帝) หรือที่คนไทยรู้จักกันในนาม “ตั่วเหล่าเอี๊ย” (大老爷) ต่อมา ศาลถูกไฟไหม้ จึงมีการสร้างใหม่ขึ้นช่วงต้นราชวงศ์หมิง (明 ค.ศ. 1368–1644) และได้รับการบูรณะครั้งใหญ่ในช่วงปลายราชวงศ์ชิง (清 ค.ศ. 1616–1911) โดยการสนับสนุนจากกลุ่มชาวบ้านผู้มีจิตศรัทธา ทำให้สถานที่แห่งนี้กลับมาสง่างามอีกครั้ง
——เหตุที่ได้ชื่อว่า “ศาลบรรพบุรุษ” เป็นเพราะที่แห่งนี้มีประวัติความเป็นมายาวนาน เป็นปฐมแห่งศาลหรือวัดทั้งปวงในแดนฝอซาน นอกจากนี้ยังกล่าวกันว่า สถานที่นี้ยังถูกใช้เป็นที่ประชุมสาธารณะของเหล่าตระกูลต่างๆ จึงถือเป็นแหล่งเชื่อมความสัมพันธ์ระหว่างบรรพบุรุษของแต่ละตระกูลในปัจจุบันอีกด้วย ศาลบรรพบุรุษฝอซานได้รับการยกย่องให้เป็นหนึ่งใน “แปดทัศนียภาพใหม่แห่งฝอซาน” และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นแหล่งอนุรักษ์โบราณสถานระดับชาติ
⦿ สถาปัตยกรรมสำคัญ
——ศาลบรรพบุรุษฝอซานมีพื้นที่รวมประมาณ 3,500 ตารางเมตร ได้รับการขนานนามว่าเป็น “พระราชวังแห่งศิลปะสถาปัตยกรรมหลิ่งหนาน” (岭南建筑艺术之宫) และ “พระราชวังแห่งศิลปะพื้นบ้านตะวันออก” (东方民间艺术之宫) เนื่องจากมีการออกแบบที่งดงามเป็นเอกลักษณ์ของสถาปัตยกรรมหลิ่งหนาน ประกอบกับภายในมีสิ่งก่อสร้างสำคัญที่มีคุณค่าทั้งทางด้านประวัติศาสตร์ ศาสนา และสถาปัตยกรรมมากมาย เช่น
ภาพจาก www.ourchinastory.com
- เวทีหมื่นวาสนา (万福台) เป็นเวทีแสดงงิ้วโบราณที่งดงามและได้รับการอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดีของมณฑลกวางตุ้ง ถือเป็นเวทีงิ้วโบราณที่ใหญ่ที่สุดในท้องที่หลิ่งหนาน และเป็นอีกหนึ่งหลักฐานสำคัญในด้านพัฒนาการของงิ้วกวางตุ้ง (粤剧)
ภาพจาก www.ourchinastory.com
- สระจิ่นเซียง (锦香池) เดิมทีเป็นสระดินธรรมดา ภายหลังได้ปรับปรุงให้เป็นสระหินที่ล้อมรอบด้วยราวหินแกะสลักอย่างงดงาม ในสระมีรูปแกะสลักหินของเต่ากับงูขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นร่างดั้งเดิมของเทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้
- หอระฆังและหอกลอง (钟鼓楼) สร้างขึ้นในค.ศ. 1629 สมัยราชวงศ์หมิง ตั้งอยู่ด้านตะวันออกและตะวันตกของไตรทวาร (三门) นอกจากใช้ตีระฆังยามเช้าและกลองยามเย็นตามธรรมเนียมแล้ว ยังเป็นสัญลักษณ์แห่งความสง่างามและความยิ่งใหญ่ของศาลบรรพบุรุษแห่งนี้ด้วย
ภาพจาก www.discovergreaterbayarea.com
- วิหารหลัก (正殿) หรือหอศักดิ์สิทธิ์ (灵应祠) สร้างขึ้นในค.ศ. 1372 เป็นอาคารเก่าแก่และสำคัญที่สุดของศาลบรรพบุรุษแห่งนี้ มีรูปแบบสถาปัตยกรรมโครงสร้างหลังคาแบบ “เซียซาน” (歇山顶) หรือ หลังคาปั้นหยาหักมุขมีหน้าจั่ว กระเบื้องหลังคาตกแต่งด้วยประติมากรรมดินเผาแบบนูนสูงลวดลายตัวละครในเรื่องราวงิ้วกวางตุ้ง แบ่งเป็นวิหารด้านหน้าและด้านหลัง คั่นด้วยลานกลางแจ้งตรงกลาง ภายในวิหารด้านหลังประดิษฐานรูปหล่อสำริดของเทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้ ขนาดสูงถึง 3 เมตร หนัก 2 ตันครึ่ง ซึ่งเป็นเทพองค์หลักของที่นี่
⦿ คุณค่าทางวัฒนธรรม
——นอกจากโครงสร้างทางสถาปัตยกรรมที่โดดเด่นแล้ว ศาลบรรพบุรุษฝอซานยังเต็มไปด้วยศิลปกรรมที่ทรงคุณค่าราวกับเป็นหอศิลป์แห่งวัฒนธรรมจีน ซึ่งทั้งงานก่อสร้างและงานศิลปะเหล่านี้เป็นตัวแทนของความรุ่งเรืองในยุคราชวงศ์หมิงและชิงที่ยังคงความงดงามและเป็นอมตะมาจนถึงปัจจุบัน
——ในอดีต ศาลบรรพบุรุษฝอซานไม่ได้เป็นเพียงสถานที่บูชาเทพเจ้าเท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์รวมกิจกรรมทางเศรษฐกิจ วัฒนธรรม ศาสนา และศิลปะพื้นบ้าน ศาลเจ้านี้สะท้อนให้เห็นถึงการพึ่งพาธรรมชาติและความเชื่อดั้งเดิมของชาวฝอซาน
——ในยุคแรกๆ ชาวบ้านบูชาเทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้ เพื่อขอพรให้ลมฟ้าอากาศเอื้ออำนวยต่อการเดินทาง และมีผลผลิตทางการเกษตรที่อุดมสมบูรณ์ เมื่อเข้าสู่ยุคของการพัฒนาทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมในราชวงศ์หมิงและชิง การบูชาเทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้ได้เปลี่ยนไปในด้านการขอพรเกี่ยวกับการป้องกันอัคคีภัยและภัยพิบัติต่างๆ
——นอกจากนี้ ศาลบรรพบุรุษฝอซานยังเป็นสถานที่จัดกิจกรรมประเพณีที่หลากหลาย เช่น ขบวนแห่เทพเจ้าเสวียนเทียนซั่งตี้ การแสดงงิ้ว พิธีบวงสรวงในฤดูใบไม้ผลิและใบไม้ร่วง ซึ่งกิจกรรมเหล่านี้ไม่เพียงแต่สืบทอดวัฒนธรรมดั้งเดิม แต่ยังเปิดโอกาสให้ผู้คนจากต่างภูมิภาคได้มาร่วมเฉลิมฉลองและแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมกัน
——สถานที่แห่งนี้ไม่ได้เป็นเพียงแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมเท่านั้น แต่ยังเป็นศูนย์รวมจิตวิญญาณของชาวฝอซาน และเป็นเครื่องยืนยันถึงความรุ่งเรืองทางศิลปะและวัฒนธรรมของจีนในอดีต ศาลบรรพบุรุษฝอซานจึงเป็นดั่งอัญมณีที่ทรงคุณค่า ผู้มาเยือนสามารถสัมผัสถึงความงดงามของสถาปัตยกรรมโบราณ ความวิจิตรของศิลปกรรม และความอบอุ่นของวัฒนธรรมที่ยังคงสืบทอดจากรุ่นสู่รุ่นได้อย่างลึกซึ้ง
